Kręgosłup to element niezwykle ważny. Odpowiada on za utrzymanie prawidłowej postawy zwierzęcia, ochrania rdzeń kręgowy, a pośrednio pełni funkcję przyczepów dla kończyn. Biomechanika kręgosłupa psa jest skomplikowana i niestety jest on narażony na liczne obciążenia czy urazy, które mogą zaważyć o sprawności fizycznej zwierzęcia. Schorzenia tego narządu doprowadzają nawet do zaburzeń ortopedycznych czy neurologicznych. Właśnie dlatego tak ważna jest właściwa diagnostyka kręgosłupa w razie wypadku, ale i zapobieganie wszelkim urazom w tym zakresie np. przez wybór właściwych szelek czy obroży.
Biomechanika kręgosłupa psa – co na nią wpływa?
Biomechanika kręgosłupa psa wiąże się z jego budową, która jak u innych ssaków jest odcinkowa. Składa się on z kręgów, które tworzą partie zgrupowane w odcinki – szyjny, piersiowy, lędźwiowy, krzyżowy i ogonowy. Nie są one ściśle połączone ani zrośnięte, dzięki czemu kręgosłup zachowuje ruchomość, a pies może się poruszać. Między kręgami są więc tarczki zwane dyskami, krążkami międzykręgowymi z ich częścią – warstwą zewnętrzna zwaną pierścieniem włóknistym i wewnętrzną zwaną jądrem miażdżystym. Kręgosłup chroni rdzeń kręgowy, który przewodzi impulsy nerwowe między mózgowiem a układem obwodowym. Wszelkie urazy (nie tylko złamanie kręgosłupa), nawet te nabyte za sprawą nieprawidłowo dobranej obroży lub szelek zaburzają biomechanikę kręgosłupa.
Szelki czy obroża?
Złamanie kręgosłupa, czy jakikolwiek uraz tej okolicy sprawia, że biomechanika kręgosłupa zostaje poważnie zaburzona. Właściciele psów powinni być także świadomi, jak ważny jest dobór szelek lub obroży. Nieodpowiednie mogą prowadzić do urazów i złamań kręgów szyjnych, uszkodzeń tchawicy bądź tarczycy, a nawet doprowadzić do refluksu żołądkowo-jelitowego. Istnieje także zagrożenie wystąpienia wzrostu ciśnienia wewnątrzgałkowego u psa oraz ograniczenie dopływu krwi i limfy do okolic głowy, prowadząc do problemów z oczami czy uszami. Używanie złej obroży bądź szelek może być też źródłem problemów behawioralnych.
Szelki i obroża powinny być zawsze dopasowane do budowy oraz biomechaniki kręgosłupa psa. Muszą być one wygodne i pozostawiać właściwą swobodę ruchów. W przeciwnym wypadku z czasem doprowadzą do niefizjologicznych obciążeń oraz napięć. Fakt, że większość modeli szelek opiera się na mięśniach oraz miejscach, w których znajdują się ich przyczepy do kości, sugeruje, że trzeba być w tym zakresie szczególnie uważnym, gdyż zły rozmiar czy model doprowadzą do bólu mięśni, a u dorastających szczeniąt zniekształcą stawy, sprawiając że biomechanika kręgosłupa może znacznie ucierpieć.
Przede wszystkim wybierając szelki lub obrożę należy poszukiwać jak najszerszych modeli, które nie będą uwierać ani obcierać psa. Im szersze paski, tym mniejszy jest nacisk na centymetr kwadratowy powierzchni skóry zwierzęcia. Szelki powinny mieć również właściwy kształt, przy czym najlepsze są te typu guard, zbudowane z dwóch poziomych pasków – jednego na brzuchu, a drugiego na plecach połączonych dwoma paskami pełniącymi funkcję obręczy. Odpowiednim modelem dla psów są również szelki z szerszym pasem od strony brzucha, który rozdwajają się w kształt litery „Y”. Wymienione modele są wygodne i bezpieczne za sprawą równomiernie rozłożonego przez nie nacisku, co więcej, nie ograniczają one ruchu przednich łap. Odpowiedni wybór akcesoriów do spacerów sprawi, że pies zyska wygodę i odpowiednią stabilizację kręgosłupa, co jest szczególnie ważne w przypadku starszych lub chorych zwierząt.
Diagnostyka kręgosłupa w razie wypadków, złamań i urazów
Niestety, zdarza się, że nawet mimo troski właściciela psy ulegają różnego rodzaju urazom i wypadkom, wśród których najpoważniejsze to złamania. Są one niebezpieczne w każdym przypadku, ponieważ naruszają tkankę kostną i mogą prowadzić do wielu innych groźnych konsekwencji. Do szczególnie niebezpiecznych zalicza się złamanie kręgosłupa. Jak można rozpoznać ten stan? Otóż objawy złamań kręgosłupa są zależne od miejsca, w którym doszło do urazu. W przypadku złamania na odcinku dolnym lub środkowym, pies traci możliwość poruszania tylnymi łapami, nie ma też czucia w opuszkach palców tylnych kończyn, co można sprawdzić przez ich szczypanie. Jeśli nie obserwuje się cofania to znak, że czucie zostało utracone. Z kolei objawy złamań kręgosłupa na odcinku szyjnym to nieporuszanie przednimi ani tylnymi kończynami.
Gdy zauważysz u swojego psa objawy złamań kręgosłupa lub innego urazu, jak najszybciej zgłoś się do lekarza weterynarii po specjalistyczną pomoc. Aby to zrobić, najlepiej ułożyć zwierzę delikatnie na kocu i przewieźć do miejsca, gdzie przeprowadzona zostanie profesjonalna diagnostyka kręgosłupa. W miarę możliwości zadbaj także o stabilizację kręgosłupa zwierzęcia. Konieczna diagnostyka kręgosłupa obejmuje badania manualne i w razie potrzeby badania obrazowe, czyli RTG, które zweryfikują objawy złamania kręgosłupa. Jedynie na ich podstawie lekarz weterynarii może dobrać właściwą drogę leczenia, np. chirurgicznego. Co więcej, diagnostyka kręgosłupa z wykorzystaniem RTG pozwala na ocenę stanu, w jakim znajdują się poszczególne kręgi oraz wykrycie procesu zwyrodnieniowego jeśli takowy istnieje. Samo RTG pozwala również na ocenę wszystkich urazów, które pozornie mogą wydawać się nieistotne – nie tylko w obrębie kręgosłupa.
Stabilizacja kręgosłupa psa po wypadkach i urazach
Zwierzęta po przebytych wypadkach związanych z urazami kręgosłupa, zabiegach, psy kontuzjowane lub wymagające rehabilitacji wymagają odpowiedniej stabilizacji kręgosłupa, którą mogą zapewnić m.in. uprzęże do podtrzymywania i rehabilitacji psa. Jednym z popularnych i niezwykle przydatnych modeli jest uprząż podtrzymująca tylną część kręgosłupa psa, jednocześnie gwarantując miękkie podparcie brzucha. Pies dzięki podtrzymywaniu przez właściciela może się przemieszczać, a stabilizacja kręgosłupa zostaje zachowana.
Sama stabilizacja kręgosłupa może być także przeprowadzona operacyjnie. Zazwyczaj jest ona konieczna, gdy doszło do obniżenia wytrzymałości i zmiany położenia więzadeł. Ich uszkodzenie prowadzi do utraty stabilności odcinka szyjnego, co objawia się bolesnością szyi, zaburzeniami chodu, a w niektórych przypadkach również niedowładem kończyn lub ich porażeniem. Wówczas konieczna jest stabilizacja i odciążenie początkowego odcinka rdzenia kręgowego.
Jak widać, zdrowie psów narażone jest na wiele urazów. Niektórym z nich można zapobiec, jednak na inne, np. wypadki nie mamy wpływu. Wśród nich najniebezpieczniejsze są te, które prezentują objawy złamań kręgosłupa, lecz każdy uraz wymaga podjęcia odpowiednich kroków i oceny zdrowia zwierzęcia. Specjalistyczna diagnostyka kręgosłupa, narządów ruchu, głowy oraz narządów wewnętrznych pozwala na rzeczywistą ocenę stanu zwierzęcia, a następnie podjęcie właściwych działań.